۵ آداب و رسوم چهارشنبه سوری در ایران باستان

شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید، چهارشنبه سوری قدمتی به اندازه ۱۷۰۰ سال دارد. این آیین که توسط زرتشتیان در ۵ روز آخر سال برگزار می شد به پنجه دزدیده یا اندرگاه معروف بوده است. در تقویم زرتشتی سال به ۱۲ ماه ۳۰ روزه تقسیم می شده است، بنابراین ۵ روز آخر سال جدا از ماه‌های سال به حساب میامد و این پنج روز را جشن می گرفتند.

در ادامه به ۵ آداب و رسومی که در گذشته برای گرامیداشت این روز به کار می بردند، می پردازیم.

۵- آجیل مشکل گشا

زرتشتیان به این خشکبار “هفت مغزینه لرک” می گویند. همچنین بعضی از افراد این آجیل را “گهنبار” نیز می نامند. این آجیل شامل هفت مغز پسته، بادام، سنجد، کشمش، گردو، انجیر و خرما می باشد. در بعضی از موارد نیز از قطعات کوچک نبات و نارگیل نیز استفاده می شود. این آجیل در مراسم‌های مختلف زرتشتیان مانند آفرین‌گان‌ها، گهنبارها، جشن‌خوانی، جشن‌نوزادی و در اعیاد مختلف به مدعوین داده می‌شود.

۴- فال گوشی

فال گوشی و گره گشایی از مراسم های دیرین چهارشنبه آخر سال به شمار می آید که در آن دختران جوان نیت کرده و پشت دیواری می ایستند و یواشکی به سخنان رهگذران گوش می دهند و بعد از آن با تفسیر سخنان این افراد پاسخ نیت خود را می گیرند.

۳- قاشق زنی

در این مراسم دختران و پسران جوان چادر و پوششی بر سر خود می انداختند تا شناخته نشوند و با این پوشش به درب خانه نزدیکان خود می رفتند و با قاشق بر روی کاسه‌ای می‌زدند تا صدایی ایجاد کنند. صاحب‌خانه با توجه به این صدا از خانه خود خارج می شد و در کاسه قاشق زنان نقل، شکلات و پول می ریخت.

۲- کوزه شکنی

مردم پس از آتش‌افروزی مقداری زغال به نشانه سیاه‌بختی، کمی نمک به علامت شورچشمی و یک سکه ده‌شاهی به نشانه تنگدستی در کوزه‌ای سفالین می‌اندازند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر خود می‌چرخاند و آخرین نفر، کوزه را بر سر بام خانه می‌برد و آن را به کوچه پرتاب می‌کند و می‌گوید: «درد و بلای خانه را ریختم توی کوچه» و باور دارند که با دور افکندن کوزه، تیره‌بختی، شوربختی و تنگدستی را از خانه و خانواده دور می‌کنند.

۱- آتش افروزی

آتش در ایران باستان نشانه پیروزی روشنی بر تاریکی، بیماری و نکبت به شمار می آمد. به همین دلیل در چهارشنبه آخر سال بعد از غروب خورشید مردم دور هم جمع می‌شدند و با هیزم اقدام به روش کردن آتش می‌کنند و از روی آن می پرند و با گفتن جمله «زردی من از تو، سرخی تو از من» بیماری و زردی را از خود دور کرده و سرخی و سرحالی را برای خود می خواهند.